Proberen
Op bezoek bij... Creation Wines
Het Bourgogne van Zuid-Afrika
Verstopt tussen de ongerepte heuvels en bergen die de Hemel-en-Aarde Vallei vormen, vind je Creation Wines. Ruim 20 jaar geleden ontdekte Jean-Claude and Carolyn Martin de potentie van dit koele gebied voor wijnbouw, wat bekend staat als het Bourgogne van Zuid-Afrika.
Inmiddels zijn ze misschien wel de meest toonaangevende producent in het gebied. Ik ben er tijdens mijn reis in Zuid-Afrika in november 2023 geweest en vertel je er in dit artikel alles over!
Klik op de kaart om te vergroten
Het ontstaan van Creation
Laten we even bij het begin beginnen. Zoals gezegd waren Jean Claude en Carolyn een van de eersten die de potentie van de koele Hemel-en-Aarde Ridge ontdekte voor wijnbouw. Beide waren overigens niet nieuw in de wijnwereld.
Zo komt Carolyn uit de bekende Finlayson familie en was ze al op jonge leeftijd betrokken bij alle activiteiten rondom de wijngaard. Peter-Allan Finlayson, wijnmaker van Crystallum en Gabriëlskloof, beide gelegen in hetzelfde gebied, is haar oom. JC daarentegen komt uit een Zwitserse wijnmakers familie en begon al op twintigjarige leeftijd zijn carrière in de wijnwereld met achtereenvolgend een studie viticultuur en een studie tot wijnmaker.
In 2002 zijn ze begonnen met de aanplant op Hemel-en-Aarde Ridge. Dit is de hoogstgelegen ward in de vallei, wat overigens onder het overkoepelende district Walker Bay valt. Heerlijk die Zuid-Afrikaanse wijnwetgeving. In 2006 vond de eerste oogst plaats en in 2008 werd de bouw van het nieuwe wijnhuis afgerond.
De grond die ze kochten om hun wijngaard te stichten was nooit eerder bewerkt, het was hiervoor in gebruik door schapenhoeders. Het was een blanco canvas waar ze zelf hun wijndomein, van inmiddels zo’n 40 hectare, hebben gecreëerd – the story of creation.
Terroir
Wat het terroir van Creation typeert zijn met name de ligging tegen Babylonstoren Mountain op 260 meter hoogte en de invloed van de zee met Walker Bay op slechts 7 km afstand. De wind staat hier ook echt altijd aan. Die zeebries werkt matigend op het klimaat en zorgt ook voor vermindering van de schimmeldruk. De ligging tegen de berg zorgt daarnaast voor hele koele nachten.
Beide factoren dragen bij aan een enorm lang groeiseizoen. Perfect geschikt voor met name de Bourgondische chardonnay en pinot noir waar de hele vallei, maar ook Creation zelf, enorm om bekend staat. Creation oogst als gevolg van deze koele omstandigheden een van de laatsten in het gebied, wat de druiven alle tijd geeft voor hele mooie rijpheid en aroma-ontwikkeling.
De Hemel-en-Aarde Ridge bestaat uit miljoenen jaren oude, gemengde bodems. Pinot noir vindt je veelal terug op de klei- en mineraalrijke lijsteen bodems, welke voldoende vocht vasthouden en voeding bevatten voor de pinot. Chardonnay staat daarentegen voornamelijk aangeplant op reflecterende bodems met tafelberg zandsteen en quartz wat zorgt voor een optimale rijpheid.
Onze culinaire proefervaring
De rit naar Creation was al een ervaring op zich met alle indrukwekkende uitzichten. Er staat ons een culinaire ervaring te wachten, het ‘Serendipity Wine and Food Pairing Menu’ zoals ze het zelf mooi noemen. Met geen enkel idee wat ons precies te wachten stond gaan we er blanco en met veel plezier in.
Ontvangst
We werden bij binnenkomst enorm relaxt en vriendelijk ontvangen en naar ons tafeltje gebracht. Er volgt een glas rosé in combinatie met een nori vel. De rosé is gemaakt van 80% grenache, 15% syrah en 5% viognier. Het resultaat is een heerlijk fris aperitief met voldoende zuren en uitbundig zacht fruit als lychee en perzik met een tikkie snoeperige, frisse zomerbesjes. De hartige nori laat het fruit in de combinatie nog sterker naar de voorgrond treden. Een goed begin.
De eerste gang
We beginnen met de Estate Range sauvignon blanc 2023 in combinatie met de ‘komkommer booster’, een fris groen shotje op basis van komkommer, limoen en munt. De sauvignon blanc zou ik qua stijl omschrijven als de serieuzere neef van Marlborough. Passievrucht (uiteraard), limoen, kumquat, vlierbloesem een vleugje munt en zelfs wat krijt komen voorbij. Het is een verkwikkend glas met een fijne balans.
Daarnaast staat de Estate Range sauvignon blanc & semillon blend uit 2022. Hierbij combineren we gegrilde courgette met geitenkaas en zuring. De wijn bestaat voor 80% uit sauvignon blanc en 20% semillon en is gemaakt naar Bordelais voorbeeld, met vergisting en rijping op barrique. Twintig procent van het hout voor de sauvignon is nieuw, de rest tweede en derdejaars – voor de semillon komt al het hout uit het tweede en derde jaar. Na de gisting rijpen de wijnen nog 10 maanden op het hout. Terugkijkend naar mijn proefnotitie valt vooral de associatie met witte Bordeaux op; veel vulling en dikte, subtiel fruit in de hoek van zacht steenfruit en mooie zuren met een ziltige toets. Een aanrader om eens te proberen!
Viognier in de hoofdrol
De tweede gang
We gaan verder met de viognier uit 2023, geheel op RVS opgevoed, met zes maanden lie rijping alvorens te bottelen. Onmiskenbaar viognier bloemigheid van jasmijn in de neus, in combinatie met rijpe peer en sappige perzik. Maar wacht eens even wat proef ik nu? Zuren? In een viognier? Ja hoor, het koele klimaat van de Ridge levert zelfs in de viognier prachtige zuren, wat het bloemige karakter mooi in balans houdt. Deze gang zijn de invloeden van de Rhône goed merkbaar (dit komt later in de proeverij ook weer aan bod), maar toch doet deze viognier mij meer denken aan een Duitse variant vanwege de mooie zuren, wat zelfs een niet-viognier-liefhebber als ik kan bekoren.
Daarnaast staat ook een glas viognier, maar dan geblend met roussane (30%) uit 2021. De viognier krijgt dezelfde opvoeding als zijn voorganger, de roussane is daarentegen volledig vergist en 10 maanden gerijpt op derdejaars Frans eiken van 500L. Het resultaat is een mollig glas, voller nog dan de ‘witte Bordeaux’ blend van de vorige ronde. In de neus aroma’s van witte bloesem, abrikoos en amandel. De wijn is heel zacht, met wat mildere zuren en combineerde fantastisch bij het gerecht dat we deze ronde voorgeschoteld kregen:
Een ziltig, hartig spiesje of ‘sosatie’ zoals ze het hier noemen, van olijf uit eigen gaard, ansjovis met zongedroogde tomaat en een ingelegd kwartelei. Daarbij los wat olijfolie van Creation’s eigen olijfbomen, wat gember en een Kaaps zaden broodje.
Chardonnay aan zet
De derde gang
Inmiddels is eigenaresse Carolyn aangeschoven en komen de gevaarlijk dunne Riedel chardonnay glazen op tafel. Dit belooft veel goeds. Hierbij komt een mooi gegrild stukje forel op tafel met gebrande citrus, groene kruiden, koolrabi en venkel.
In het eerste glas vinden we de Reserve Chardonnay uit 2022. Een single-vineyard wijn waarvan 30% vergist en gerijpt op nieuw Frans eiken en 70% op tweedejaars Frans eiken. De wijnen rijpen hier nog 10 maanden op de lie en ondergaan in die tijd ook de malolactische omzetting. Dit is een chardonnay zoals je hem wilt hebben: boter, vanille, witte perzik, citrus, appel en dat alles in combinatie met verfrissende zuren. Nu al mooi op dronk, maar over één of twee jaar op zijn best.
Maar dan komt de overtreffende trap, de Art of Chardonnay 2022. Alle objectiviteit van tafel: wat een prachtige wijn is dit! Maar laat ik niet op de feiten vooruit lopen, beginnen bij het begin:
De druiven voor deze wijn komen van een heel specifiek stukje binnen in dezelfde single-vineyard als waar de Reserve vandaan komt. Over terroir expressie gesproken! De bodem bestaat hier uit klei, lei- en zandsteen met een hoge concentratie reflecterende kwarts, wat de rijping ten goede komt.
De helft van de wijn ondergaat spontane gisting. En net zoals bij de Reserve vergist 70% in tweedejaars Frans eiken, de rest in nieuwe barriques. De wijn rijpt hier ook wederom een periode van 10 maanden op de lie en ondergaat malo. Vervolgens vindt er ook nog eens barrel selection plaats.
Het resultaat is een heel verfijnde, elegante maar ook echt krachtige chardonnay waarbij de vergelijking met de de bekende Bourgogne dorpen al snel om de hoek komt kijken. Heel rond en zacht, maar dan wel met enorme spanning door het zuur met stalen precisie. Aroma’s als gebrande hazelnootjes, beurre noisette, toast, frisse appeltaart, kweepeer, witte perzik en citroenzeste. Het houtgebruik is geen moment te veel, maar juist erg fijn in de wijn geïntegreerd. Wát een diepgang en lengte. Je blijft ook maar ruiken en nieuwe geuren ontdekken. Als het je lukt om hieraf te blijven; ik verwacht dat dit twee tot vijf jaar na oogst op zijn mooist is.
Tijd voor pinot noir
De vierde gang
Terwijl we diep in gesprek zijn met Carolyn over het ontstaan en de filosofie van het wijnhuis, wordt de volgende ronde geserveerd. Deze keer verschijnen drie glazen voor ons neus: de Reserve Pinot Noir, Art of Pinot Noir en tot slot Emma’s Pinot Noir. Hierbij genieten we van gegrilde springbok, geserveerd op rokende houtsnippers, in combinatie met sperziebonen, kruidige Zuid-Afrikaanse chakalaka en romige puree op basis van mais.
De Reserve komt uit 2022 en is een blend van verschillende percelen en leeftijden van wijnstokken. De helft van de trossen wordt heel gelaten en vergist op grote foudres. Hierna rijpt de wijn nog 12 maanden, 25% op nieuw Frans eiken, de rest op tweede- en derdejaars. Het resultaat is een soepel en zacht maar toch ook serieus glas. Sappige rode kers, aardbei, kruidnagel, een vleugje zwarte peper en nog best wat tannine. Geef hem idealiter nog een jaartje of twee om te ontwikkelen.
Hierna volgt de Art of Pinot Noir; ook uit 2022. Net als bij de chardonnay komt deze uit een specifiek onderdeel van een single-vineyard. Zoals eerder al genoemd bevat de bodem een ideale mix van voornamelijk leisteen op een ondergrond van klei voor een trage, lange rijping. De wijn vergist in grote foudres, waarvan bij 60% zowel hele trossen als spontane gisting. De wijn rijpt hierna voor 12 maanden, waarvan een derde op nieuw Frans eiken, de rest op tweede- en derdejaars vaten. Vervolgens vindt er ook nog eens barrel selection plaats.
De neus is indrukwekkend, met vooral sappige, donkere kersen, rozenblaadjes, rijpe pruim, warme specerijen en zelfs al een klein vleugje bosgrond en rook. In de smaak valt de zijdezachte textuur van de tannines op in combinatie met de levendige zuren die het geheel in een verbluffende balans houden. En ook de lengte is waanzinnig. Je merkt al, ik ben fan. Ik denk dat dit op zijn best is zo’n vijf á acht jaar na oogst. Ik kan niet wachten.
En dan zijn we er nog niet eens! We proeven ook de pinot van Emma, de dochter van Carolyn en JC. Al vanaf haar elfde maakt ze – volgens Carolyn – haar eigen wijn. Ik vermoed niet dat ze toen al een grote rol speelde in het proces, maar ten tijde van de oogst voor deze wijn zijn we alweer precies tien jaar verder. Het is een serieuze wijn: steviger, krachtiger, donkerder van karakter én meer geparfumeerd dan de Art. Helaas gaat dit ook een beetje ten koste van de elegantie, waardoor ik persoonlijk de pinot noir uit de Art lijn prefereer. Desalniettemin is dit een prachtig glas wijn, zeker in combinatie met een meer uitgesproken gerecht. Kan zeker ook vijf of meer jaar mee.
Inspiratie uit de Rhône
De vijfde gang
We proeven deze ronde twee wijnen in combinatie met een hartige, kruidige taco van lamsroti en twee lokale ingrediënten: waterblommetjie en num-num fruit (zie foto).
Allereerst de Estate Range syrah/grenache blend uit 2022. Drie kwart van de blend bestaat uit syrah, de rest wordt aangevuld met grenache. Waar de meeste druiven eind februari geoogst worden, vindt de oogst voor deze wijn pas plaats in april. Dat verklaart meteen waarom het hier mogelijk is zowel prachtige Bourgogne druiven te verbouwen, als de warmteminnende Rhône druiven – het groeiseizoen duurt ontzettend lang.
De wijn vergist op een combinatie van foudres en RVS, aansluitend rijpt een kwart van de wijn 14 maanden op nieuw Frans hout, de rest op vaten van twee of drie jaar oud. De wijn is gul en zacht, met aroma’s van rijpe pruim, olijf en zwarte peper. De smaak is slanker dan veel Rhône tegenhangers, voornamelijk vanwege de zuren die ook hier weer spreken. Ik zou de wijn twee tot vijf jaar na de oogst drinken.
Hiernaast proeven we de syrah uit de Reserve lijn, deze komt uit 2021. De wijn vergist spontaan, waarbij ruim driekwart hele trossen worden gebruikt. Na de vergisting vindt er nog een twee weken durende schilweking plaats. De wijn rijpt 18 maanden op Franse barriques, waarvan 25% nieuw. Dezelfde zwarte olijven en peper aroma’s komen terug, maar ook zwarte bessen en kersen, tabak, rokerige mediterrane kruiden iets vlezigs en een hint van viooltjes. De wijn heeft een behoorlijke body en stevige structuur, maar is daarnaast ook delicaat en subtiel. Erg geslaagd wat mij betreft. Ook hier kun je het beste een paar jaar geduld voor hebben als het je lukt. Ik verwacht dat hij op z’n mooist is zo’n vier tot zeven jaar na oogst.
Zoet moet
De afsluiting
Om dit feest te concluderen krijgen we een ‘tipsy tart twinki’, een soort smeuïge kruidcake, voorgeschoteld met guave roomijs, gekonfijte sinaasappelschil en pecan crumble – alles geheel plantaardig overigens. De foto hiervan heb ik even van Creation zelf geleend, je kunt wellicht voorstellen dat na zes gangen het maken van foto’s niet meer helemaal top of mind was…
Ook leuk was dat we samen met Carolyn en haar rechterhand Daniela het nieuwe dessert voor het aankomende menu hebben geproefd, met kurkuma en blauwe bessen in de hoofdrol. Was ook erg spannend in combinatie met de wijn.
Maar dan over die wijn: we proeven we de Cape Vintage – de Zuid-Afrikaanse tegenhanger van Port. De wijn wordt gemaakt van 100% syrah, welke tegelijk met de reguliere oogst geplukt worden. Tijdens de vergisting vinden zo’n twee tot drie punch-downs plaats per dag, tot de vergistende wijn een suikergehalte van 110 gram per liter heeft bereikt en ze gaan persen. De wijn wordt versterkt met zeven jaar oude brandy tot 18% alcohol en rijpt vervolgens een periode van 18 maanden op tweede- en derdejaars barriques.
Gekarameliseerde perzik, gedroogde pruim, zwarte kersen, rokerige koffiebonen en een vleugje anijs in de neus. In de smaak satijnzacht, vol en met een behoorlijke afdronk. Een serieus alternatief voor port en een spannende wijnspijs combinatie. Echter niet helemaal mijn ding.
Na het dessert kreeg ik de keuze tussen koffie of Cap Classique. Het moge duidelijk zijn waar mijn keuze naar uitging. Het is een brut nature uit oogstjaar 2018, met 3,5 gram restsuiker per liter en gemaakt van ongeveer half om half chardonnay en pinot noir. De wijn wordt na 48 maanden jaar gedegorgeerd, wat een heerlijk rijke stijl oplevert met veel biscuit en brioche maar ook honing, gele appel en perzik.
Ik wil terug
Dat is eigenlijk de enige conclusie die ik kan trekken, want ik ben fan. Ik kan je van harte aanraden de wijnen van Creation zelf te proeven. Met name de top ‘Art of’ lijn is waanzinnig, zowel de pinot noir als chardonnay. Maar ook de Reserve lijn is meer dan de moeite waard en biedt een geweldige prijs/kwaliteit verhouding.
Ik weet in ieder geval zeker dat er binnenkort een aantal parels in mijn klimaatkast verdwijnen, ik kan nu al niet wachten tot het moment dat ze weer in mijn glas terecht komen.
Daarnaast raad ik uiteraard ook een bezoekje van harte aan wanneer je in Zuid-Afrika bent, dank aan Vinites en Creation voor dit fantastische bezoek!